Polimer PTFE w opinii Federalnego Instytutu Oceny Ryzyka – co warto wiedzieć o PTFE w kuchni?

Aktualności 12.06.2025

PTFE według badań niemieckiego BfR

Federalny Instytut Oceny Ryzyka to niezależna, niemiecka instytucja. Zajmuje się ona naukową oceną i badaniem zagrożeń m.in. dla żywności. Co to znaczy? Działania tego podmiotu ukierunkowane są na wzmocnienie ochrony zdrowia konsumentów poprzez weryfikację procesu produkcji i przygotowania żywności, możliwości jej zanieczyszczenia oraz dodawanych do niej składników. Oczywiście to jedynie ułamek odpowiedzialności BfR, jednak bardzo istotny dla zrozumienia jego roli w dyskusji, doradztwie i nadaniu norm prawnych dla popularnych polimerów PTFE, które można spotkać w wielu domowych kuchniach.

Głównym przekazem wspomnianego oświadczenia z 02.06.2025, którego autorem jest Federalny Instytut Oceny Ryzyka (BfR), jest konkluzja, iż nie należy upatrywać zagrożeń zdrowotnych w naczyniach z powłoką nieprzywierającą PTFE. Czytamy w nim również, że wspomniany polimer może stanowić zagrożenie jedynie wówczas, gdy gotując, smażąc lub piekąc, użytkownik doprowadzi do silnego przegrzania np. garnka, czy też patelni. W dokumencie wskazana jest wręcz wartość progu temperatury, po którego przekroczeniu powłoka PTFE zaczyna wydzielać szkodliwe substancje i jest to 360 st. Celsjusza.

Jednocześnie z w/wym. oświadczeniu znalazła się też informacja, że w trakcie użytkowania naczyń z powłoką PTFE substancje fluorowe przenikają do jedzenia. BfR uspokaja jednak, że ilości takich związków, wydzielanych podczas obróbki termicznej (jeśli np. patelnia użytkowana jest w sposób prawidłowy) są bardzo niewielkie. W opinii niemieckich specjalistów z Federalnego Instytutu Oceny Ryzyka nie należy oczekiwać negatywnego wpływu na zdrowie konsumentów w związku z tym zjawiskiem.

Powłoki PTFE – ogólna charakterystyka

Stosowanie specjalnie spreparowanych polimerów PTFE w przypadku naczyń kuchennych ma szereg zalet. Łatwiej umyć tak zabezpieczoną patelnię. Można też na niej smażyć przy użyciu odrobiny oleju, a i tak składniki będą świetnie chronione przed przywieraniem. Co więcej, powłoki na bazie politetrafluoroetylenu charakteryzują się:

  • hydrofobową strukturą (odporne na wnikanie wody)
  • powierzchnią oleofobową (gwarancja nieabsorbowania tłuszczów)
  • strukturą obojętną biologicznie, nieaktywną chemicznie (nie jest trawiony przez organizm; wydalany w całości)
  • współcześnie zmodyfikowanym składem (od roku 2013 PTFE jest wolne od szkodliwych dodatków PFOA)
  • akceptacją i technologią dopuszczoną do użytku przez UE

Co warto wiedzieć o PTFE?

Polimer PTFE to twór na wskroś chemiczny. Bazuje na wielu substancjach pomocniczych, które w oderwaniu od związku uznawane są za szkodliwe. Jednakże skoro powłoki te dopuszcza się do bezpiecznego kontaktu z żywnością, musi się za nimi kryć coś, co sprawia, że konsument nie ma się ostatecznie czego obawiać. Tym czymś jest proces produkcyjny polegający na utrwaleniu takiego polimeru wewnątrz garnków, patelni, czy też naczyń do pieczenia. Polega to na tzw. spiekaniu, czyli podgrzewaniu pod ciśnieniem. Metoda ta powoduje, że substancje budujące wiązania PTFE łączą się, a następnie twardnieją w trakcie chłodzenia. Co więcej, większość ze związków pomocniczych ulega na tym etapie rozpadowi, gdyż spełniły one już swoją rolę w procesie. Te, które pozostają w strukturze polimeru, są tak silnie związane z powłoką, że ich ponowne uwolnienie jest skrajnie utrudnione.

Jak już wcześniej ustaliliśmy, punktem krytycznym dla PTFE jest temperatura 360 st. C. Wiąże się ona bowiem z granicą termiczną, za którą polimer ten ulega rozpadowi. To dlatego w instrukcjach użytkowania patelni i garnków z taką powłoką zamieszcza się przestrogę, by pod żadnym pozorem nie nagrzewać pustego naczynia. Obecność jedzenia lub wody sprawia, że korpus nie jest w stanie osiągnąć tak dużej wartości. W warunkach domowych uzyskanie tak skrajnego rozgrzania jest niemal niemożliwe (w gastronomi współczynnik ten znacząco rośnie). Podaje się jednak, że szczególnie użytkownicy kuchenek gazowych i indukcyjnych powinni zachować w tym zakresie szczególną ostrożność. Nigdy natomiast nie należy używać takich produktów bez dokładnego umycia ich przed pierwszym wykorzystaniem w kuchni.

Przypadki chorób znane są tylko z przemysłowej produkcji PTFE, a nie z gospodarstw domowych. Warto też wiedzieć, że:

  • na palnikach gazowych aluminiowe naczynia są w stanie bezpiecznie osiągnąć temperaturę 350 st. C, czyli nierzadko granicę swojej maksymalnej odporności
  • garnki i patelnie aluminiowe z dnem magnetycznym są w stanie osiągnąć temperaturę od 200 do 300 st. C
  • płyty ceramiczne nagrzewają naczynia do poziomu 200-350 st. C
  • maksymalna wartość, jaką jest w stanie uzyskać produkt z powłoką PTFE w piekarniku to 250 st. C