Żywokost lekarski – właściwości, zastosowanie, uprawa

Wiedza naszych przodków jest coraz częściej doceniana przez młode pokolenie, które poszukuje niekonwencjonalnych rozwiązań w kuchni, ale również w swoich apteczkach. Stąd coraz większa popularność takich ziół jak żywokost lekarski, który z łatwością możesz uprawiać w swoim ogródku czy nawet na balkonie. Dlaczego warto sięgnąć po żywokost? Jakie jest jego działanie?
Żywokost lekarski – co to za roślina?
Jak wygląda żywokost lekarski? Z pewnością nie pomylisz go z żadną inną rośliną. Jego liście mają lancetowaty kształt – są dość wąskie i ostro zakończone. Sama łodyga jest pokryta niewielkimi włoskami. Gdy rozpoczyna się kwitnienie żywokostów, zobaczysz na nich jasnofioletowe kwiaty, które lekko zwisają w dół. Bylina może osiągać od 30 do nawet 150 centymetrów, więc niektóre żywokosty wyglądają dość imponująco.
Ta roślina należy do rodziny ogórecznikowatych, która naturalnie występuje w zachodniej Europie, Azji mniejszej, Syberii i Azji centralnej. U nas traktuje się żywokost jako tę roślinę jako pospolitą, gdyż z łatwością znaleźć można ją na łąkach. Przede wszystkim jednak żywokost lekarski rośnie na terenach wilgotnych, w pobliżu rzek i jezior oraz stawów. Jeśli więc poszukujesz tej rośliny, by zerwać go i zrobić z niego herbatkę lub maść czy krem, tam właśnie najszybciej znajdziesz żywokost lekarski. Jak wygląda i gdzie występuje już wiesz. Teraz warto się skupić na tym, czy można w ogóle go uprawiać.
Czytaj także:
- Czy liście rzodkiewki są jadalne? 2 przepisy!
- Czy liście selera są jadalne? Co z nich zrobić?
- Liście orzecha włoskiego – co można z nich zrobić?
- Co można zrobić z liści winogron?
Żywokost lekarski – właściwości
Co kryje w sobie żywokost lekarski? Właściwości tej rośliny są trudne do przecenienia – nic dziwnego, że nasi przodkowie tak chętnie zdobywali korzeń żywokostu i korzystali z jego dobroczynnego działania.
Z czego składa się żywokost lekarski? Właściwości lecznicze znajdują głównie w korzeniu. Składa się on w 10-15 procentach ze śluzu. Znajdziesz w nim także alantoinę – środek łagodzący podrażnienia, wykorzystywany w kremach i maściach – kwasy wielofenolowe, asparaginę, olejki eteryczne i garbniki, a także sole mineralne z dużą ilością krzemu. To ogromna ilość składników aktywnych, które sprawiają, że żywokost lekarski jest rośliną o silnym działaniu prozdrowotnym.
Ale w czym właściwie może pomóc Ci żywokost lekarski? Zastosowanie tej rośliny jest bardzo szerokie. Można stosować ją z myślą o układzie pokarmowym – już nasi przodkowie używali żywokostu jako leku na wrzody żołądka i dwunastnicy, a także przy nieżycie błon śluzowych układu pokarmowego. Napar lub herbata może służyć także do płukania jamy ustnej, w której żywokost może łagodzić stany zapalne, działać ściągająco, regenerująco i powlekająco.
Żywokost jest jednak traktowany przede wszystkim jako remedium na bóle stawów, bóle reumatyczne, obrzęki, stany zapalne a nawet choroby zwyrodnieniowe. Bolące kończyny można regenerować za pomocą korzenia żywokostu bądź papki z liści – wystarczy zmiażdżyć je korzystając z akcesoriów takich jak moździerz lub blender ręczny. Jak wspomnieliśmy wcześniej, liście można dodawać także do kąpieli. Okłady z żywokostu poleca się również w przypadku oparzeń, ubytków skory, owrzodzeń a nawet odleżyn. Tego typu działania należy jednak skonsultować ze swoim lekarzem.
Żywokost lekarski – uprawa
Gdzie spotkasz żywokost lekarski? Gdzie rośnie najczęściej? Jak wspomnieliśmy wcześniej – znajdziesz go w terenach podmokłych. Możesz jednak upewnić się, że zawsze będzie pod ręką. Nie ma bowiem żadnych przeciwwskazań, by uprawiać tę roślinę w swoim ogródku, na tarasie czy balkonie.
Jak trudną w uprawie rośliną jest żywokost lekarski? Uprawa uznawana jest przez zapalonych ogrodników za naprawdę prostą. Ta roślina nie posiada wielu wymagań, a te, które ma, z pewnością spełnisz bez problemu.
Jeśli posiadasz oczko wodne w swoim ogrodzie, koniecznie posadź właśnie tam żywokost lekarski. Nasiona znajdziesz w sklepach ogrodniczych. Jeśli jednak chcesz posadzić roślinę na balkonie bądź po prostu nie posiadasz oczka w ogrodzie, nie musisz się niczym martwić. Żywokost wyrośnie i będzie miał się bardzo dobrze, gdy zadbasz o odpowiednie nawodnienie ziemi. Pamiętaj, by sadzić go w glebie wilgotnej. Chociaż żywokost zwykle rośnie w podmokłym terenie, może rozwijać się także w podłożu suchym, nawet w mocno nasłonecznionym miejscu. Jednak podlewanie rośliny to podstawa. Dobra konewka wystarczy, by zadbać o żywokost lekarski.
Sadzonki tej rośliny wymagają jednak dużych ilości miejsca, dlatego przeznacz na nie duże korytko bądź kawałek gleby w swoim ogrodzie. Pamiętaj, że żywokost jest sam w sobie dość duży. Co interesujące, nasiona tej rośliny rozsiewają się same, dlatego jeśli chcesz utrzymać tę uprawę w ryzach, usuwaj żywokost, gdy tylko zacznie kiełkować. Samodzielne wysiewanie żywokostu powinno zostać zaplanowane na wiosnę lub jesień. To w tym czasie roślina najlepiej przyjmie się w Twoim ogródku.
Czytaj także:
- Co można zrobić z liści jarmużu?
- Botwina – przepisy na wykorzystanie liści buraka
- Co można zrobić z liści kalafiora?
- Liście chrzanu – wykorzystanie na 3 sposoby
Żywokost lekarski – kiedy kwitnie?
To nie wszystko, co musisz wiedzieć o tej niewymagającej roślinie, jaką jest żywokost lekarski. Kiedy kwitnie? Czas ten przypada na maj i czerwiec, a zatem kwitnienie nie jest zbyt długie. To istotna informacja, gdyż właśnie wtedy żywokost wygląda najpiękniej. Pojawiają się na nim opadające fioletowe kwiaty, które czasem mogą przybierać także kolor biały (jest to jednak bardzo rzadkie).
Żywokost lekarski – kiedy zbierać?
Kiedy możesz już pomyśleć o tym, by przerobić na coś zdrowego żywokost lekarski? Kiedy zbierać tę roślinę? Co ciekawe, zbiorów dokonuje się dopiero w drugim lub trzecim roku od wysiania (lub zasadzenia sadzonki). Oczywiście jeśli zbierasz żywokost na łące, nie musisz martwić się o to, kiedy był wysiany.
Zbieranie możesz rozpocząć jesienią, gdy naziemna część rośliny będzie uschnięta. Jeśli jednak chcesz szybciej zaopatrzyć się w tę dobroczynną roślinę, możesz zrobić to wiosną. Konieczne jest jednak zadbanie o to, by zbierać żywokost, gdy liście jeszcze się nie pojawiły. Niektórzy twierdzą, iż niskie temperatury wpływają pozytywnie na żywokost i jego właściwości.
Co jest najważniejsze, gdy zbierasz żywokost lekarski? Korzeń! To właśnie on jest najbardziej wartościowy z całej rośliny. Podczas zbierania musisz zatem wyciągnąć roślinę z ziemi, a następnie sięgnąć po nożyczki, za pomocą których obetniesz korzenie – oczywiście nie wszystkie. Następnie możesz znów posadzić roślinę.
Czy jest coś jeszcze, na co możesz zwrócić uwagę uprawiając żywokost lekarski? Liście, chociaż nie mają tak zdrowotnych właściwości jak korzenie, także są wartościowe. Można parzyć z nich herbaty bądź dodawać je do kąpieli przy chorobach reumatycznych lub bólach kości. Liście należy oczywiście zbierać w innym terminie – wtedy, gdy już zdążyły wyrosnąć. Możesz zrobić to w okresie kwitnienia rośliny. Liście warto ususzyć i przełożyć w słoiki.
Czytaj także:
- Liście wiśni – właściwości i zastosowanie w kuchni
- Co można zrobić z liści rabarbaru?
- Czosnek niedźwiedzi – właściwości, przepisy, uprawa, przeciwwskazania
- Kwiaty miododajne i drugie życie wyposażenia kuchni – jak to połączyć ze smakiem?
Żywokost lekarski – przepisy
Jak przyrządzić żywokost lekarski? Przepisy na papki czy herbatki są bardzo proste – wystarczy ususzyć lub ugnieść liście czy też korzeń. To jednak nie wszystko, na co może przydać się żywokost lekarski.
Jak zrobić maść z tej rośliny? Do tego potrzebujesz korzenia żywokostu. Musi on być ususzony, dlatego najpierw wysusz go w piekarniku bądź kup gotowy suszony korzeń w sklepie zielarskim. 100 gramów korzenia z żywokostu zetrzyj na tarce, a później połącz z olejem – smalcem, oliwą lub olejem kokosowym. Tak przygotowana mieszanka musi zostać przełożona do słoiczka, a następnie zamknięta i odłożona w chłodne miejsce na dwa tygodnie. Po tym czasie maść będzie gotowa.
Do czego jeszcze przyda się żywokost lekarski? Nalewka, którą można stosować jako wcierkę, sama przychodzi do głowy. Również niezbędny będzie do niej korzeń rośliny. Jednak w tym wypadku możesz zrobić ją ze świeżego korzenia. Wyciągnij durszlak, włóż do niego 100-150 gramów korzenia i dobrze umyj pod bieżącą wodą. Wysusz go ręcznikiem, włóż do słoika i zalej pół litrem spirytusu. Wymieszaj dokładnie, zakręć słój i odstaw całość w ciepłe miejsce. Nalewka powinna czekać co najmniej 20 dni. Po tym czasie przecedź ją i wlej do butelki z ciemnego szkła. Schowaj do lodówki lub piwnicy. Tak przygotowana nalewka jest idealną wcierką na bolące stawy.
Żywokost lekarski to nie magiczne ziele, jednak z całą pewnością warto mieć je w swojej apteczce. Może okazać się przydatne podczas wielu problemów zdrowotnych, nie tylko bóli stawów.
Warto przeczytać

Jajka faszerowane pieczarkami - wielkanocny hit!
Jajka faszerowane pieczarkami to niezwykle aromatyczna propozycja, która świetnie sprawdzi się jako element menu wielkanocnego, ale również jako przekąska na różne okazje. Delikatne pieczarki podsmażone z cebulką i doprawione do perfekcji tworzą pyszne nadzienie, które idealnie komponuje się z kremowym żółtkiem. Sprawdź nasz sposób!
czytaj więcej
Jajka faszerowane - pomysły na jajka nie tylko na Wielkanoc
Jajka faszerowane to przekąska, która doskonale sprawdza się nie tylko na wielkanocnym stole, ale także na rodzinnych przyjęciach, spotkaniach ze znajomymi czy podczas codziennego śniadania. Ich największą zaletą jest ogromna różnorodność – można przygotować je na wiele sposobów, łącząc ulubione składniki i dopasowując smak do okazji. Poznaj nasze pomysły na faszerowane jajka!
czytaj więcej
Jak zrobić mazurek pomarańczowy?
Czy jest coś lepszego niż aromatyczny, cytrusowy wypiek na wielkanocnym stole? Mazurek pomarańczowy to rewelacyjna propozycja dla wszystkich fanów słodkości z nutą cytrusów. W naszym przepisie wykorzystujemy całe pomarańcze, które nadają ciastu wyjątkowego smaku i zapachu. Spróbuj zrobić ten pyszny mazurek wraz z nami!
czytaj więcej
Mazurek czekoladowy - poznaj przepis na mazurka w tradycyjnym wydaniu!
Mazurek czekoladowy to jedna z najbardziej klasycznych wersji tego wypieku. Kruchy i słodki mazurek z naszego przepisu zawróci w głowie wszystkim domownikom. Sprawdź, jak przygotować to wyjątkowe ciasto!
czytaj więcej
Mazurek pistacjowy - jak zrobić najmodniejszy mazurek z pistacjami?
Mazurek pistacjowy to połączenie tradycji z nutą nowoczesności — idealny wybór dla miłośników orzechowych smaków. Pistacje, które w ostatnich latach stały się niezwykle modne w cukiernictwie, doskonale podkręcają smak kruchego ciasta. Jeśli szukasz pomysłu na oryginalny świąteczny wypiek, koniecznie wypróbuj nasz przepis na mazurek pistacjowy!
czytaj więcej
Mazurek kajmakowy - pyszne ciasto na Wielkanoc
Mazurek kajmakowy to ciasto, które zachwyca swoją kruchą bazą i aksamitnym, słodkim nadzieniem oraz kojarzy się głównie z Wielkanocą. Choć jego przygotowanie może wydawać się skomplikowane, to w rzeczywistości nie jest aż tak trudne. Jak dokładnie robi się takiego mazurka? Tego dowiesz się z poniższego artykułu!
czytaj więcej
Babka cytrynowa - niezawodny przepis na Wielkanoc
Któż z nas nie kocha zapachu świeżo upieczonej babki cytrynowej rozchodzącego się po domu w wielkanocny poranek? To właśnie ten aromat sprawia, że święta nabierają wyjątkowego charakteru i przypominają nam o rodzinnych tradycjach. Jak zrobić cytrynową babkę na Wielkanoc (i nie tylko)?
czytaj więcej
Keks bezglutenowy. Pokazujemy, jak zrobić keks bez pszenicy
Marzysz o pysznym, wilgotnym cieście, ale musisz unikać glutenu? Nie ma sprawy! Dziś pokażemy Ci, jak przygotować przepyszny keks bezglutenowy, który swoim smakiem dorówna tradycyjnej wersji. Przepis przyda się na Wielkanoc oraz na co dzień. No to do dzieła!
czytaj więcej
Keks z jabłkami - jak go zrobić?
Każdy z nas czasem marzy o aromacie świeżo upieczonego ciasta, który wypełnia cały dom. Keks z jabłkami to właśnie jeden z tych wypieków, które potrafią stworzyć taką magiczną atmosferę. To połączenie klasycznego keksu z soczystymi owocami ma w sobie coś naprawdę wyjątkowego!
czytaj więcej