Prawosławna Wielkanoc. Co króluje na świątecznym stole na wschodzie Polski?

Porady 5.02.2023

Wielkanoc prawosławna – kiedy wypada?

Prawosławna Wielkanoc wypada w trochę innym terminie niż Wielkanoc katolicka. Dlaczego? Wynika to z faktu, że czas świąt ustala się według kalendarza juliańskiego, a nie gregoriańskiego.

Jak wypadają prawosławne święta wielkanocne? Niedziela Palmowa obchodzona będzie 9 kwietnia – dokładnie wtedy, gdy w kościele katolickim obchodzona będzie Wielkanoc. U prawosławnych z kolei to święto przypada 16 kwietnia. Zdarza się oczywiście, że wierni obu religii obchodzą święta wielkanocne w tym samym czasie. To wydarzy się jednak dopiero w 2025 roku.

Czytaj także:

Tradycyjne dania wielkanocne w kościele prawosławnym

Wielkanoc w kościele obrządku wschodniego poprzedza, a jakże – Wielki Post. Dla prawosławnych tak samo jak dla katolików jest on czasem ograniczeń. Wtedy niektórzy wierni trzymają się z daleka od mięsa, większość natomiast gotuje tradycyjne zupy postne, które – co charakterystyczne – powstają na wywarze warzywnym.

Dlatego też prawosławne dania wielkanocne to wielki powrót mięsa na stoły. Ale nie tylko. Przykładowo wielkanocne potrawy ukraińskie to głównie dania mączne, takie jak pierogi, kulebiak, sękacz czy bliny. Na stole musi także znaleźć się pasztet czy słonina. A na deser oczywiście pascha, czyli deser z twarogu i masła.

Potrawy wielkanocne w różnych regionach Polski różnią się, jednak zwykle sporo w nich pysznych pieczonych mięs. Tym tradycja prawosławna nie różni się od katolickiej.

Czytaj także:

Znaczenie potraw wielkanocnych w prawosławiu

Czym jeszcze charakteryzuje się Wielkanoc prawosławna? Potrawy muszą mieć swoje znaczenie, zresztą podobnie jak w tradycji katolickiej. To jest widoczne zwłaszcza podczas Wielkiej Soboty, gdy przygotowywany jest koszyczek wielkanocny. Potrawy w nim poświęcone służą następnego dnia za śniadanie wielkanocne.

W koszyczku wielkanocnym koniecznie powinny znaleźć się jajka – najczęściej barwione na czerwono. To symbol zmartwychwstania. W koszu musi być też chleb i sól, jako symbole bogactwa oraz mięso, chrzan (najczęściej w korzeniu), babka lub kulicz. Koszyk powinien zawierać również świecę, którą pali się po poświęceniu, już w domu. Musi ona spłonąć do końca. To symbol Chrystusa, który oddał za ludzi swoje życie. Co ciekawe, śniadanie wielkanocne na Podlasiu to głównie jajka i inne potrawy z koszyka, ale też mnóstwo słodkości. Desery takie jak pascha to symbol dobrobytu, dlatego nie może zabraknąć ich na stole.

Prawosławne dania na świąteczny stół

Przygotowujesz prawosławne święta wielkanocne lub chcesz wkomponować dania z tej kuchni do tradycyjnych, katolickich posiłków? W takim razie jest kilka przysmaków, które warto zrobić. Tradycyjne potrawy wielkanocne na Ukrainie to oczywiście pierogi czy barszcz ukraiński, ale też kulebiak z nadzieniem z grzybów i kapusty czy kulicz – drożdżowa babka. Na stole pojawić się może również sałatka przypominająca polską jarzynową, a jednak z dodatkiem mięs – nierzadko tych z koszyczka wielkanocnego. Wielkanoc prawosławna na Ukrainie to również suszone ryby i salo, czyli słonina. Bardzo podobnie Wielkanoc prawosławna wygląda na Podlasiu.

Od kulicza do paschy: przepisy na prawosławne dania wielkanocne

Wiesz już, jak święta obchodzą prawosławni. Wielkanoc jest dla nich niezwykle istotnym czasem, który z pewnością warto świętować zgodnie z tradycją. Jeśli więc gościsz u siebie osobę prawosławną, bądź chcesz w jakiś sposób uczcić wielokulturowość widoczną w naszym kraju, możesz zrobić to za pomocą fantastycznych potraw. Oto kilka przepisów, które Ci w tym pomogą.

Przepis na kulicz paschalny

Wielkanoc prawosławna nie byłaby kompletna, gdyby na stole zabrakło baby drożdżowej, znanej również jako kulicz paschalny. To pięknie wyrośnięte ciasto drożdżowe, w którym znajdziesz również bakalie, a także rum. Święta prawosławne słyną ze słodkości, dlatego koniecznie musisz przygotować ten deser.

Od czego zacząć? Przygotuj zaczyn z mleka i drożdży oraz odrobiny cukru. Potrzebujesz do tego pół litra mleka, 10 gramów drożdży i łyżeczkę cukru. Niektórzy na tym etapie dodają już mąkę.

Czekając na zaczyn, możesz zabrać się za resztę ciasta. Kostkę masła roztop – tu oczywiście przyda się mały garnek – i odłóż do przestudzenia. Weź sześć jajek i oddziel białka od żółtek. Żółtka utrzyj z łyżeczką ekstraktu waniliowego i 200 gramami cukru. Białka zaś ubij na sztywną pianę. Powoli dodawaj do nich żółtka, a następnie roztopione masło. Ciągle miksuj. Wsyp kilogram mąki i wymieszaj, by składniki się połączyły. Teraz dodaj zaczyn i zacznij ugniatać ciasto. Odstaw na godzinę do wyrośnięcia.

W tym czasie 100 gramów rodzynek namocz w 80-90 mililitrach rumu. Pokrój orzechy i migdały – również po 100 gramów. Dodaj wszystko do gotowego ciasta i wymieszaj. Wybierz formę na kulicz.

Pamiętaj, że forma do pieczenia musi być wysmarowana masłem, by ciasto do niej nie przywarło. Rozgrzej piekarnik do 100 stopni i piecz ciasto przez 10 minut. Następnie zwiększ temperaturę do 190 stopni i piecz przez 25 minut. Kulicz najczęściej podawany jest z lukrem. Gdy ciasto będzie gotowe, szybko przygotuj zestaw talerzy, bo każdy z gości od razu będzie chciał spróbować tego przysmaku.

Przepis na paschę

Pascha wielkanocna to jeden z tych deserów, których nie może zabraknąć na stole. Wyjątkowe święta, takie jak Wielkanoc prawosławna, zawsze pełne są smaku słodkiego twarogu z bakaliami.

Jak zrobić paschę? Zmiel kilogram twarogu półtłustego lub tłustego, dodaj do niego 100 mililitrów kremówki i naturalny ekstrakt z wanilii, by smak paschy był wyrazistszy. W drugiej misce (może to być też makutra), zacznij ucierać lub ubijać miękkie masło (200 gramów), dodając do niego cukier puder (50 gramów). Masło z cukrem przełóż do miski z twarogiem. Żółtka sześciu jaj ubij z 50 gramami cukru pudru i również dodaj je do kremu twarogowego.

Teraz czas na bakalie. Możesz dodać do paschy skórkę pomarańczową, żurawinę, rodzynki, posiekane orzechy i migdały. Im ich więcej, tym smaczniejszy będzie deser. Masę przełóż do dużej miski wyłożonej gazą lub pieluchą tetrową. Przykryj talerzem i włóż do lodówki na minimum 12 godzin. W tym czasie masa stężeje i będzie gotowa do krojenia.

Przepis na kulebiak z kapustą i grzybami

W Niedzielę Wielkanocną nie może zabraknąć również tego przysmaku. Kulebiak z kapustą i grzybami to swojego rodzaju duży pieróg, który przygotowywany jest z ciasta drożdżowego. Kulebiaka w wielu domach piecze się również w Wigilię.

Jak go zrobić? Przygotuj składniki na ciasto drożdżowe oraz pyszny farsz z kapusty i grzybów. Zacznij od zaczynu na ciasto. 30 gramów świeżych drożdży rozpuść w szklance ciepłego mleka. Wymieszaj, dodaj odrobinę cukru, trzy łyżki mąki pszennej i poczekaj, aż zaczyn będzie gotowy. W misce połącz 400 gramów mąki, dwa żółtka, łyżeczkę soli i 15 gramów masła. Dodaj również gotowy zaczyn i wymieszaj całość, aż ciasto będzie odchodzić od ręki. Zostaw je do wyrośnięcia pod przykryciem.

W tym czasie możesz zająć się farszem. 30 gramów suszonych grzybów zalej gorącą wodą. Dzięki temu grzyby szybko staną się miękkie – jeśli chcesz zalać je zimną wodą, musisz zacząć przygotowywać farsz dzień wcześniej. Obierz cebulę i pokrój w drobną kosteczkę. Smaż przez chwilę na maśle. Grzyby pokrój na paseczki. 500 gramów kiszonej kapusty odciśnij z nadmiaru wody i pokrój, jeśli jest długa. Marchew obierz i zetrzyj na tarce, a następnie dodaj do kapusty.

Całość przełóż do garnka razem z grzybami, cebulą i wodą po grzybach. Dodaj liść laurowy, pieprz, odrobinę cukru i ziele angielskie. Wlej szklankę wody i zacznij gotować na małym ogniu. Kapusta powinna być idealnie miękka, co będzie miało miejsce po około 1,5 godziny. Mieszaj od czasu do czasu, by jej nie przypalić.

Ciasto rozwałkuj na duży placek. Rozłóż na nim farsz i zawiń, a następnie włóż do foremki. Wysmaruj całość roztrzepanym jajkiem i włóż do piekarnika rozgrzanego do 180 stopni na 40 minut.

Czy któryś z przepisów Cię zainspirował? Jeśli tak, koniecznie przygotuj te pyszne dania na Wielkanoc – niezależnie od tego, jakiego jesteś wyznania i gdzie mieszkasz.