Sos tatarski. Spróbuj raz i pokochaj na zawsze!

Porady 9.01.2025

Każdy z nas ma swoje kulinarne love story - tę jedną potrawę czy dodatek, który skradł nasze serce od pierwszego kęsa. Dla wielu Polaków takim kulinarnym ukochanym jest właśnie sos tatarski! Ten kremowy, pikantny przysmak to nie tylko dodatek - to prawdziwa kulinarna instytucja, która od pokoleń króluje na polskich stołach.

Sos tatarski - historia

Historia sosu tatarskiego jest niezwykle ciekawa i sięga znacznie dalej niż mogłoby się wydawać. Pierwszą szczegółową dokumentację tego przysmaku znajdziemy w słowniku kuchni praktycznej "Dictionnaire universel de cuisine pratique" autorstwa szwajcarskiego kucharza Josepha Favre'a z 1905 roku. Wbrew nazwie, sos nie pochodzi wcale od Tatarów, lecz najprawdopodobniej od "barbarzyńców z północy". Pierwotnie mianem “po tatarsku” określano różne rodzaje dań mięsnych, często podawane z zimnym sosem. Z biegiem czasu ów sos odłączył się od dań, z którymi występował, by zacząć funkcjonować jako samodzielny sos tatarski.

Początkowo tradycyjny sos tatarski przygotowywano bez majonezu - podstawą były olej, ocet lub sok z cytryny, szalotka lub cebula oraz różne dodatki smakowe. Dopiero w XIX wieku zaczęto dodawać żółtka jaj, co dało początek dzisiejszej, kremowej wersji sosu. Ciekawe, że w różnych regionach Europy sos przybierał lokalne warianty - na południu wzbogacano go czosnkiem, w Ameryce imbirem i kolendrą, a w północnej Europie koprem i chrzanem.

Jak widać, klasyczny sos tatarski szybko rozprzestrzenił się po całej Europie, ale to w Polsce znalazł swój prawdziwy dom. Nasi rodacy pokochali jego wyrazisty smak i wszechstronność zastosowania. Sos tatarski do jajek stał się nieodłącznym elementem wielkanocnego śniadania, a tradycyjny sos tatarski zagościł na stałe przy różnego rodzaju mięsach, przekąskach i przystawkach.

Jak zrobić sos tatarski?

Zastanawiasz się, jak się robi sos tatarski? To prostsze niż myślisz! Do przygotowania tego przysmaku przyda ci się kilka podstawowych narzędzi kuchennych. Zacznij od porządnej deski do krojenia i ostrego noża - będą niezbędne do posiekania składników. Rózgi i trzepaczki przydadzą się do połączenia wszystkich składników w jednolitą masę, choć niektórzy kucharze preferują użycie blendera.

Domowy sos tatarski wymaga precyzji w przygotowaniu. Składniki powinny być drobno posiekane, a proporcje dokładnie odmierzone przy pomocy łyżki. Niektórzy preferują przechowywanie sosu w szklanym rondlu lub garnku w lodówce, ale najbardziej elegancką opcją serwowania jest klasyczna sosjerka.

Sos tatarski przepis

A oto przepis na sos tatarski tradycyjny, który zachwyci każdego:

Sos tatarski składniki:

  • 2 szklanki majonezu (najlepiej domowego)
  • 4 ogórki konserwowe
  • 2 cebule
  • 2 łyżki kaparów
  • 4 filety anchois (opcjonalnie)
  • 2 łyżki posiekanego koperku
  • 2 łyżki posiekanej natki pietruszki
  • 1 łyżeczka musztardy
  • przyprawy: sól, pieprz do smaku

Przepis na sos tatarski tradycyjny:

  1. Ogórki konserwowe i cebulę pokrój w bardzo drobną kostkę.
  2. Kapary posiekaj na drobne kawałki.
  3. Jeśli używasz anchois, również je drobno posiekaj.
  4. W misce wymieszaj majonez z musztardą przy pomocy.
  5. Dodaj wszystkie posiekane składniki i dokładnie wymieszaj.
  6. Dopraw solą i pieprzem do smaku.
  7. Odstaw do lodówki na minimum godzinę, aby smaki się połączyły.

Skład tego sosu można modyfikować według własnych upodobań. Niektórzy dodają posiekane jajko na twardo, inni preferują prosty sos tatarski bez dodatku anchois czy kaparów. Niezależnie od wariantu, kluczem do sukcesu jest odpowiednie posiekanie składników - powinny być naprawdę drobne, ale nie zmiażdżone. Nie musisz też przywiązywać się do podanej ilości majonezu - dodaj go więcej lub mniej w zależności od tego, czy chcesz zrobić gęstszy, czy bardziej płynny sos.

Warto wiedzieć, że sos tatarski najlepiej smakuje, gdy odstoi kilka godzin w lodówce. Można go przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku do 3 dni, choć rzadko kiedy zostaje na tak długo - jest zbyt pyszny! Świetnie komponuje się z jajkami na twardo, wędlinami, pieczenią, rybami czy jako dodatek do kanapek.

O doskonałości sosu tatarskiego świadczy jego wszechstronność. Może być eleganckim dodatkiem na przyjęciu, gdzie podamy go w ozdobnej sosjerce, ale równie dobrze sprawdzi się jako codzienny dodatek do kanapek. Ta uniwersalność w połączeniu z wyrazistym smakiem sprawia, że jest to jeden z najbardziej lubianych sosów w polskiej kuchni.

Przygotowanie domowego sosu tatarskiego to nie tylko sposób na uzyskanie pysznego dodatku do potraw - to także satysfakcja z własnoręcznego wykonania czegoś, co większość z nas zna ze sklepowych słoików. Różnica w smaku jest ogromna, a gdy raz spróbujesz domowej wersji, trudno będzie Ci wrócić do gotowych produktów.

Pamiętaj, że dobry sos tatarski to sztuka równowagi - między kwaskowatością ogórków, ostrością cebuli, umamicznością kaparów i kremowością majonezu. Każdy składnik ma swoje miejsce i rolę w tej kulinarnej kompozycji. Eksperymentuj z proporcjami, aż znajdziesz swoją idealną kombinację - w końcu najlepsze przepisy to te, które dostosowujemy do własnego podniebienia!

Nie bój się wprowadzać własnych modyfikacji do tradycyjnego przepisu na sos tatarski. Może odkryjesz nowe, ciekawe połączenie smaków? W końcu to właśnie z takich eksperymentów rodzą się kulinarne arcydzieła! Pamiętaj tylko o podstawowej zasadzie - składniki muszą być najwyższej jakości, a narzędzia czyste i odpowiednio ostre.

Czytaj także:

Jak zrobić sos pieczeniowy?

Sos do potrawki – przepis na biały sos do ryżu

Jak zagęścić sos?

Jak zrobić sos pieczarkowy?

Jak zrobić sos serowy do makaronu?

Jak zrobić sos serowy?

Jak zrobić sos czosnkowy?

Jak zrobić sos żurawinowy i do czego pasuje?

Jak zrobić sos śmietanowy?

Jak zrobić sos pomidorowy?

Jak zrobić sos koperkowy?

Jak zrobić sos grzybowy?

Jak zrobić sos winegret?